STADSPARK
ANTWERPEN
Tracé
Om een herstel van de Schijn-Scheldeverbinding mogelijk te maken die zo nauw mogelijk aansluit bij het oude tracé van de Schijn, werd een tunnelkoker aangelegd onder de Antwerpse Ring. Zo kon het water van bij het pompstation Groot Schijn onder de R1 en het RWZI doorstromen, langs de Noorderlaan, verder door naar de Schelde. (meer info over Schijn-Scheldeverbinding: www.nieuwsblad.be › dmf20180424_0348130
Vuilaume, Le Beau plan, 1873, weergave situatie 1853-1865, met Groot en Klein Schijn © Felixarchief
Nadat het stadsbestuur in 2018 besliste om een einde te maken aan dit project omdat men de verschillende opties om de Schijn-Scheldeverbinding te realiseren onuitvoerbaar vond, kwamen ook de werken aan de tunnel tot stilstand. Hierdoor ligt er vandaag een ongebruikte tunnel van 2 m hoog bij 4 m breed, die van het pompstation Schijn tot aan de Slachthuislaan loopt. In de tunnel ligt er een leiding die een verbinding maakt tussen het RWZI en het pompstation Schijn. Deze leiding kan worden aangesloten op ons spooraquaduct om zo een dagelijks debiet van 3000 m³ naar de parkvijver te pompen. Een persleiding met een diameter van 250 mm volstaat om het vereiste debiet te halen. Na het kruisen van de Singel komt deze leiding toe in Park Spoor Oost.
Tunnelkoker Schijn-Scheldeverbinding (geel) met pompstation Schijn (bruin) en persleiding Stadspark (blauw), 2019 © Studio Praesepe
Vanuit Park Spoor Oost (a) kan de persleiding doorheen het park langs het spoor worden aangelegd om vervolgens langs de buitenzijde van het spoor, onderaan het talud, in de berm te worden gelegd tot aan het Luitenant Naeyaertplein. (b) Hier kan de leiding naar de binnenzijde van het spoor worden geleid, waar ze op de spoorzate (het hoger gelegen deel van de spoorweg) langs het station Spoor Oost en over de Draakplaats, de bocht neemt (c) richting Centraal Station. (d)
Plan watertoevoer Stadspark via spoorweg, (a) Park Spoor Oost - Oudstrijdersstraat (b) Oudstrijdersstraat - Draakplaats (c) Draakplaats - Oostenstraat (c) Oostenstraat - Brialmontlei, 2019 © Studio Praesepe
Vanaf de Oostenstraat zijn er vervolgens drie manieren om de parkvijver te bereiken: via de Brialmontlei (1), de Plantijn en Moretuslei (2) of de Jacob Jacobsstraat (3).
De Jacob Jacobsstraat, die de Quinten Matsijstei met de Simonsstraat verbindt, geeft uit op een fietstunnel die onder het spoor naar de Van Immerseelstraat leidt. De waterleiding kan dus door de fietstunnel en via de Jacob Jacobsstraat naar het Stadspark worden geleid. Aangezien de Jacob Jacobsstraat straat in een zone ligt waar de scheiding van hemel- en grondwater hoog op de agenda staat, kunnen deze werken op elkaar worden afgestemd.
De Plantin en Moretuslei heeft als voordeel dat de overwelfde Herentalse Vaart er vandaag nog dienst doet als riolering. Deze structuur is ruim genoeg genoeg om er een leiding met een beperkte diameter in aan te brengen.
De Brialmontlei tenslotte, heeft als voordeel dat het de kortste route is, waardoor zowel de kost van de aanleg als het energieverbruik van de pomp wordt beperkt. Bovendien is de Brialmontlei een doodlopende straat en kan de leiding in het grind tussen de bomen worden aangebracht, waardoor de verkeershinder bij de aanleg beperkt blijft.
Opties watertoevoer Stadspark via Brialmontlei (1), Plantyn en Moretuslei, Herentalse Vaart (2) of Jacob Jacobsstraat (3). Oude watertoevoer via Herentalse vaart in geel , 2019 © Studio Praesepe
Door maximaal gebruik te maken van de bestaande infrastructuur kan het water vanuit Antwerpen-Noord dus op relatief eenvoudige wijze naar het stadscentrum worden geleid. Zo kan er een afstand van circa 4,5 km worden overbrugd zonder dat de halve stad moet worden opgebroken.
Hieronder het tracé in detail. De afstanden dienden als basis voor de opmaak van een kostenraming. Vanaf de Oostenstraat kozen we voor de kortste optie via de Brialmontlei. De haalbaarheid van het tracé werd afgetoetst met Infrabel.
A. Pompstation Schijn – Park Spoor Oost: (420m)
– van pompstation Schijn via de Schijn–Scheldeverbinding onder de R1 tot aan de Noordersingel: 375m (tunnel, onbenut)
– Noordersingel: 45m (kruisen autoweg)
B. Park Spoor Oost – Brialmontlei: (3048m)
1. Buitenbocht Spoor (onderaan talud spoorweg in berm: 1829m):
– Park Spoor Oost: 80m (asfalt parking) + 420m (berm)
– Buurtspoorweglei: 138m (berm) + 10m (voetpad)
– Statielei: 16m (kruisen autoweg)
– Noordersingel: 250m (berm)
– Karel Geertsstraat: 11m (kruisen fietspad)
– Vluchtheuvel: 25m
– Turnhoutsebaan: 31m (kruisen autoweg)
– Noordersingel: 170m (berm)
– Stenenbrug: 27m (kruisen autoweg)
– Noordersingel: 360m (berm/haag)
– Oudstrijdersstraat: 8 m (kruisen fietspad)
– Noordersingel: 184m (berm/haag)
– Luitenant Naeyaertplein: 99m (kruisen speelplein, waarvan 2x5m wegdek)
2. Binnenbocht Spoor: (op hoger gelegen spoorzate: 1219m) (dubbelwandige leiding)
– van Spoor Oost (ter hoogte van het Luitenant Naeyaertplein)
tot aan het begin van de Oostenstraat (ter hoogte van de Arendstraat)
C. Brialmontlei – Stadspark: (1115m)
– Langs talud naar beneden bij Oostenstraat: 50m (berm)
– Fietstunnel Arendstraat – Zurenborgstraat: 45m
(kruisen spoor via fietstunnel of leidingkoker)
– Mercatorstraat: 299m (grind tussen fietspad en spoorweg)
– Provinciestraat: 10m (kruisen autoweg)
– Mercatorstraat: 161m (grind tussen fietspad en spoorweg)
– Van Den Nestlei en Mercatorstraat: 70m (kruisen autoweg)
– Brialmontlei: 305m (grind tussen twee rijen bomen)
– Loosplaats: 50m (plein)
– Charlottalei / Van Eycklei: 90m (kruisen autoweg)
– rotsformatie met grot Stadspark: 35m (berm)
Pompinstallatie
Om inzicht te krijgen in de haalbaarheid van ons voorstel vroegen we aan studiebureau Hydrio om te bepalen welk type van persleiding en pomp(en) er nodig zijn om de stadsvijver te vullen met water (Schijn/effluent) vanuit Antwerpen-Noord en wat de kost is van het energieverbruik.
Eén pomp en een persleiding met een doorsnede van 250 mm volstaat om een dagelijks debiet van 3000 m³ vanuit pompstation Schijn naar de stadsvijver te voeren.
Ook de energiekost is niet van die aard dat het om een onbetaalbare piste gaat: 72,17 €/d om dagelijks 3000 m³ richting stadsvijver te pompen. Ter vergelijk: Olympisch Zwembad Wezenberg heeft een watervolume van circa 2200 m³.
Voor 7,2 €/d kan je dus dagelijks 300 m³ naar de parkvijver pompen, wat overeenkomt met het verwachte debiet van de bemaling die vanuit het Bell-gebouw naar de stadsvijver zal worden geleid.
Wanneer je circa 960 m³/d van het pompstation naar de stadsvijver wil pompen, (d.i. de hoeveelheid die tot voor kort van de Argenta-werf naar de vijver werd gepompt), dan ligt de verbruikskost dus op 24 €/d. Dit debiet zorgde van mei 2019 tot februari 2020 voor een stijging van het waterpeil met enkele centimeters per week, tot 2,25 m TAW.*
*(Als de aanleg van een bentonietmat op de vijverbodem ca. 500.000,-€ kost dan wil dit dus zeggen dat je voor die prijs de vijver meer dan 20.000 dagen of 56 jaar tenminste tot op het vermelde waterpeil van 2,25 m TAW kan vullen. (1000 m³/d = 8.779 €/j. 500.000 : 8.779 = 56,95). Het beperken van de waterinfitratie in de vijverbodem met bentoniet- of kleimatten, heeft dus weinig zin.)
Hieronder nog een beknopt overzicht van de watervolumes en -oppervlakten bij verschillende TAW-peilen van de stadsvijver, de verbruikskost voor het vullen van de vijver, en de volledige technische fiche van het studiebureau.
verbruikskost pomp Schijn - Stadspark
debiet verbruik/dag verbruik/jaar
100 m³/d 2,4 €/d 876 €/j
300 m³/d 7,2 €/d 2.628 €/j
500 m³/d 12,02 €/d 4.388 €/j
1000 m³/d 24,05 €/d 8.779 €/j
2000 m³/d 48,11 €/d 17.560 €/j
3000 m³/d 72,17 €/d 26.344 €/j
3000 m³/d x 365 d = 1.095.000 m³
watervolume en -oppervlakte stadsvijver
(volgens conceptstudie Arcadis)
niveau 3 52.000 m³ 4,00 m TAW 25.000 m2
niveau 2 41.000 m³ 3,50 m TAW 22.000 m2
niveau 1 26.000 m³ 2,70 m TAW 17.500 m2
1.095.000 m³ / 52.000 m³= 21,05/j of 1,7/m*
*(Met een permanent aangehouden debiet van 3000 m³/d kan de stadsvijver 21 x per jaar of 1,7 x per maand worden gevuld.)
Met de voorgestelde pompinstallatie kan zonder exponentiële toename van de verbruikskost ook 2000 m³/d meer of dus 5000 m³/d richting stadsvijver worden gepompt. Met dit surplus van 2000 m³/d kan in de toiletdoorspoeling van 29.000 gezinnen worden voorzien. (zie: benuttingspotentiëel)
De gemiddelde prijs van het drinkwater in Vlaanderen is 4,3 €/m³ of 12.900€/3000 m³. Dit staat in schril contrast met de verbruikskost van de pomp om water vanuit Antwerpen-Noord, naar het stadscentrum te leiden. Hierbij gaan we er wel vanuit dat het water van de Schijn op termijn geen bijkomende zuiveringskost behoeft. Ook is het zo dat de hoge kost van ons drinkwater vooral een gevolg is van de vele aansluitpunten. Het is dus zaak om met de aanleg van een tweede (circulair) waternet de aansluitingen te beperken tot de grote verbruikers.
Kostenraming
Voor een kostenraming van de aanleg van een spooraquaduct deden we een beroep op Canalco. Canalco is een bedrijf gespecialiseerd in de aanleg van ondergrondse nutsleidingen. De totaalkost van de werkzaamheden werd begroot op circa 2 miljoen euro. Dit bedrag is van eenzelfde grootteorde als de ramingen voor de andere scenario's in de studie van Arcadis uit 2019. Maar in tegenstelling tot de andere scenario's in deze studie zorgt de vrijwel onuitputtelijke watervoorraad in Antwerpen-Noord (Schijn/effluent), voor de meest duurzame oplossing.
Connectie vijver - ruien
Door een herstel van de historische link tussen de stadsvijver en de ruien zou de vijver zijn historische rol als schakel in het Antwerpse watersysteem weer kunnen opnemen. Vanuit een waterbassin in de ruien kan vervolgens de aanzet worden gegeven voor de ontwikkeling van een tweede waternet voor diverse types van watergebruik.
De aanleg van deze connectie zou samen met de rest van de geplande werkzaamheden ter herwaardering van het park uitgevoerd kunnen worden. De leiding loopt vanuit de stadsvijver tot aan de Rubenslei, om vervolgens via de Louiza-Marialei, de Franrijklei en de Stoopstraat uit te komen bij de ruien onder de Tabaksvest.
Om de haalbaarheid van deze connectie aan te tonen, lieten we een kostenraming opmaken bij Rooms Renting. Er werd uitgegaan van een leiding met een diameter van 225mm. Deze dient mogelijk aangepast te worden in functie van het debiet dat bij hevige regenval via de ruien naar de Schelde moet worden geleid.
De totaalkost van de werken wordt geraamd op € 22.000,- . De prijs is uiteraard indicatief en moet wellicht aangepast worden in functie van een gedetailleerde technische studie. (zie: benuttingspotentiëel)
Connectie vijver - ruien © Studio Praesepe
